Hisatsune: Bỏ nghề cơ khí, lập xưởng nhuộm nổi tiếng

Thành lập vào năm 1987, Hisatsune YUZEN là xưởng nhuộm Kaga Yuzen nằm ngay tại chính quê hương của kỹ thuật nhuộm này, thành phố Kanazawa. Xưởng nhuộm nhỏ bé này có duy nhất một nghệ nhân là Toshiharu Hisatsune, cùng vài thành viên trong gia đình hỗ trợ điều hành, quản lý. 

Ở Hisatsune YUZEN, trang phục Kimono tất nhiên phải có, ngoài ra bạn nhất định sẽ ngạc nhiên và trầm trồ khi nhìn thấy Kaga Yuzen được áp dụng trên những chiếc khăn lụa trong suốt mềm mại như dòng suối, những bức bình phong gỗ, hay chiếc đĩa thủy tinh... Đó là những thành quả sáng tạo và nỗ lực không ngừng của Hisatsune. Vì vậy mà tôi nghĩ, dù Hisatsune nói ông đến với Kaga Yuzen một cách tình cờ nhưng có lẽ đó chính là sự sắp đặt để nước Nhật có thêm một người gìn giữ và phát triển nét văn hóa truyền thống đặc sắc này.

Trở thành nghệ nhân Kaga Yuzen có phải là ước mơ thuở bé của ông hay không?
Tôi đến với Kaga Yuzen một cách tình cờ thôi. Trước đây tôi học khoa Công nghiệp cơ khí ở đại học nhưng khoảng thời gian đó nước Nhật phải đương đầu với cuộc khủng hoảng dầu mỏ lần thứ nhất, tình hình thế giới cũng rất hỗn loạn. Vì vậy, thay vì làm việc ở công ty, tôi muốn tìm kiếm công việc gì đó mà có thể tự làm một mình. Khi đó tôi đọc thấy mẩu quảng cáo chiêu sinh Kaga Yuzen nên quyết định đăng ký kiến tập và học về kỹ thuật nhuộm này.

Cơ duyên nào đã khiến ông trở thành học trò của Yasuji Tsurumi, một trong những nghệ nhân Kaga Yuzen rất nổi tiếng? 
Khi đến kiến tập tại xưởng nhuộm Tsurumi, tôi được gặp và trò chuyện cùng thầy, cảm thấy đây có vẻ là một người hiền lành và tốt bụng nên tôi đã nhập học.

Yasuji Tsurumi là một người thầy như thế nào?
Ở những xưởng nhuộm khác, rất nhiều người thầy chỉ dạy học trò một phần trong quy trình nhuộm Yuzen, nhưng thầy Tsurumi đã dạy chúng tôi toàn bộ quy trình. Thầy là thành viên của Nitten - Tổ chức Triển lãm Mỹ thuật Nhật Bản và cũng tham gia nhiều vào công việc sáng tạo. Ngoài ra Tsurumi là một xưởng nhuộm rất lâu đời, nó đã có từ thời Edo rồi. 
Cách giảng dạy của thầy rất tử tế. Công việc bắt đầu từ 9:00 - 18:00 nhưng thầy thường cho phép chúng tôi về sớm dù chưa xong việc, thầy cũng thường xuyên ở lại xưởng để làm việc. Những khi công việc phải kéo dài đến tận 3 giờ sáng, vợ thầy thường nấu cơm tối và tiếp đãi chúng tôi như người trong gia đình. Nghe nói những người thầy ở các xưởng khác vô cùng nghiêm khắc, nên tôi thấy mình rất may mắn khi gặp được thầy Tsurumi.

Kaga Yuzen là một kỹ thuật nhuộm rất cầu kì và phức tạp, trong khoảng thời gian học tập ắt hẳn ông cũng gặp ít nhiều khó khăn?
Tôi học suốt 11 năm rồi mới quyết định thành lập xưởng nhuộm riêng. Thời gian đầu học tập tôi cũng gặp thất bại nhiều không đếm xuể nhưng nhờ đó mới tích lũy được kinh nghiệm và khắc ghi kiến thức. Thất bại càng chồng chất, kinh nghiệm càng tích lũy thêm nhiều và chạm đến thành công. Thất bại là khởi đầu của thành công mà.

Theo ông, để trở thành nghệ nhân Kaga Yuzen cần phải có khả năng hay đức tính gì đặc biệt không? 
Bất cứ ai khi khởi đầu cũng kém cả. Phải thừa nhận sự yếu kém của bản thân rồi tìm kiếm phương pháp thành công và thực hiện nó. Tôi nghĩ những thứ cần nhất là lòng nhẫn nại, ý chí cầu tiến và sự nỗ lực.

Họa tiết được khách hàng yêu chuộng nhất ở Hisatsune YUZEN là gì?
Họa tiết được yêu thích nhất ở xưởng Hisatsune là những họa tiết hoa lá khắc họa thiên nhiên. Riêng tôi thì thích nét đẹp tinh hoa, tao nhã và trường tồn với thời gian của những họa tiết cổ điển được lưu truyền từ ngày xưa.

Ông thường tìm kiếm ý tưởng cho những mẫu thiết kế bằng cách nào?
Dù ngồi ngay trước bàn làm việc, cũng chưa chắc nghĩ ra ý tưởng. Những khi như vậy tôi thường đi ra bên ngoài xưởng nhuộm, tản bộ ở những nơi như rừng hay sông suối, và ý tưởng về mẫu thiết kế sẽ bất chợt đến.

Từ đâu mà ông nảy ra ý tưởng áp dụng Kaga Yuzen trên các chất liệu mới như gỗ hay thủy tinh? Trong quá trình thử nghiệm ông có gặp trở ngại gì không?
Ngày nay, việc mua bán Kimono không còn thịnh hành như trước, cách đây 30 năm tôi đã nghĩ rằng “Mình muốn làm nên sản phẩm gì đó mới, không phải là Kimono” và cứ suy nghĩ mãi về ý tưởng đó. Một ngày nọ, khi đang tản bộ tôi tình cờ ngửi thấy hương thơm của gỗ Hinoki tỏa ra từ ngôi nhà mới đang xây. Tôi xin những người thợ vài mảnh gỗ bỏ đi và mang về xưởng rồi thử tô màu lên đó. Không ngờ màu nhuộm lại hiện lên rất đẹp khiến tôi vô cùng xúc động, từ đó tôi bắt đầu áp dụng Kaga Yuzen lên chất liệu gỗ.
Để phát triển loại màu nhuộm và hồ dán có thể dùng trên gỗ, tôi tự tìm hiểu, pha chế rồi thất bại không biết bao nhiêu lần và cuối cùng cũng tạo nên màu nhuộm ưng ý. Những người liên quan đến công việc của tôi cũng nhiều lần nói “Đừng làm việc vô ích nữa, hãy chỉ làm Kimono thôi” nhưng nhờ sự thấu hiểu và động viên của vợ mà tôi có thể vượt qua và thành công. Thật vui khi những sản phẩm mới rất được yêu thích, đặc biệt là Handpainted Kaga Yuzen Super Organza - dòng khăn choàng chất liệu organza mỏng nhẹ nhất thế giới trang trí bằng Kaga Yuzen, và “Someyura” - đĩa thủy tinh có lớp vải nhuộm Kaga Yuzen bên trong.

Điều ông tự hào nhất về xưởng nhuộm của mình là gì?
Chính là nhân lực và tinh thần nỗ lực không ngừng, luôn hướng về phía trước.

Ông mong muốn Hisatsune YUZEN sẽ như thế nào trong tương lai?
Kaga Yuzen là một nét văn hóa địa phương, tôi muốn tạo nên những sản phẩm Glocal - dung hòa được tính địa phương (Local) với thời đại toàn cầu hóa (Global). 

Ông có thể chia sẻ một chút về những dự định, kế hoạch sắp tới của mình không?
Tôi đang có ý tưởng về “Sự kết hợp giữa Kaga Yuzen và những màu nhuộm từ thực vật của thế giới”. Đến nay thì tôi đã thử nhuộm Kaga Yuzen với những màu nhuộm từ anh đào Nhật Bản, nho Áo và lan Singapore do tôi tự làm. Tôi muốn làm ra nhiều màu nhuộm từ thực vật của các đất nước khác và cống hiến thành quả của mình vào dòng chảy văn hóa giao thoa giữa Nhật Bản và nước ngoài. 
Xin cảm ơn ông!

kilala.vn