Geisha (nghệ giả) – gọi theo ngôn ngữ Kansai là Geiko hoặc Geiki (nghệ sĩ) – và Maiko (vũ kĩ) là những cô gái được đào tạo khả năng múa, hát, chơi nhạc cụ truyền thống như đàn Shamisen, đàn Koto, đặc biệt là cách nói chuyện và dẫn dắt câu chuyện trong các buổi tiệc của giới thượng lưu. Kể cả khi đặt chân đến Nhật Bản nhiều lần, bạn cũng sẽ không dễ dàng được diện kiến một Geisha thực thụ, bởi họ rất ít xuất hiện ngoài phố và không bao giờ sử dụng các phương tiện công cộng. 

Các Geisha đầu tiên xuất hiện từ thời Edo, cách nay khoảng 300 năm. Họ là những phụ nữ làm việc trong các quán trà ở gần đền thờ Kitano Tenmangu và Yasaka (hai trong số những đền thờ nổi tiếng nhất của Kyoto). Lúc đầu quán trà chỉ phục vụ trà xanh và bánh Dango, nhưng dần dần họ phục vụ cả rượu và đồ ăn khác. Những nữ phục vụ ở đây sau đó bắt đầu học các kỹ năng múa, đàn, hát...như những nghệ sĩ thực thụ để tiếp đãi khách.

Một yếu tố quan trọng góp phần đưa đến sự ra đời của Geisha chính là văn hoá Bushido (võ sĩ đạo). Đây là hệ thống những luân lý đạo đức hoàn mỹ mà các võ sĩ phải tuân theo, như tín nghĩa, ngay thẳng, danh dự, nhân ái... Là tầng lớp cao quý nhất trong tứ dân (sĩ – nông – công – thương) ở Nhật, họ sống có văn hoá, lấy thi ca, nhã nhạc, thư pháp làm thú tiêu khiển. Họ ưa hưởng thụ những hình thức văn hoá lành mạnh hợp với tâm hồn võ sĩ. Nhu cầu giải trí cao nhã ấy dẫn tới sự ra đời của văn hóa Geisha. Ban đầu, hầu hết Geisha là nam giới, nhưng càng ngày số lượng Geisha nữ càng tăng lên và đến nay thì Geisha nam vô cùng hiếm hoi. 

Có nhiều người, đặc biệt là người nước ngoài, có hiểu biết sai lệch về Geisha, khi coi đây là một biến tướng của nghề mãi dâm. Điển hình là những miêu tả thiếu chân thực về họ trong tiểu thuyết và bộ phim nổi tiếng cùng tên “Hồi ức của một Geisha”. Mặc dù nhiệm vụ của Geisha thường bao gồm cả tán tỉnh và trêu đùa, nhưng họ không bao giờ có quan hệ tình dục với khách hàng (nếu có thì đó là khi họ tự nguyện với tư cách một người thường chứ không phải một Geisha). Các Geisha không được phép kết hôn và kết hôn đồng nghĩa với việc từ bỏ nghề này.

Cho tới nay, thế giới của những nghệ giả này vẫn luôn bao trùm một bức màn bí ẩn đối với người ngoài, với những nghi thức và truyền thống vô cùng khắt khe và thậm chí độc nhất vô nhị. Geisha chỉ xuất hiện trong những nhà hàng sang trọng bậc nhất Tokyo và Kyoto, nơi không phải ai cũng có thể vào được dù cho có nhiều tiền. Bạn cần phải có địa vị xã hội cao mới được chiêm ngưỡng các nàng Geisha xinh đẹp.

Sự khác nhau giữa Geisha và Maiko

Ở phố Gion, du khách may mắn có thể bắt gặp những cô gái Nhật trong trang phục Kimono, trang điểm gương mặt trắng, môi son đỏ đặc trưng đang bước đi vội vã. Nhưng không nhiều người phân biệt được, đó là Geisha, hay là Maiko (tức Geisha học việc). Dưới đây là những điểm khác biệt cơ bản:

1. Trang điểm

Cách trang điểm của Geisha và Maiko cơ bản là giống nhau, với mặt trát phấn trắng dày, mắt kẻ đen, môi tô đỏ. Tuy nhiên, nếu để ý, bạn sẽ nhận ra là Geisha tô toàn bộ môi, trong khi các Maiko chỉ tô một phần nhỏ.

2. Búi tóc

Các Maiko thường búi tóc cao, trong khi các Geiko sẽ mang tóc giả. Họ sử dụngtrâmcàicác loài hoa đặc trưng của từng tháng để điểm trang cho mái tóc. Chiếc trâm có hình bông lúa vàng là chiếc trâm đẹp và quan trọng nhất, chỉ được dùng vào các dịp đặc biệt.

3. Trang phục

Bộ Kimono của Maiko thường có phần thắt lưng (Obi) dài tới mắt cá chân (lên đến 5 – 7m) để tạo dáng vẻ uyển chuyển khi bước đi. Khi ra ngoài, Maiko nhất định phải dùng tay trái giữ lấy vạt áo Kimono, ngụ ý không để cho nam giới chạm vào mình. Các Maiko thường mặc những bộ Kimono tươi sáng rực rỡ, trong khi Geisha sẽ trang điểm và mặc những bộ Kimono có tông màu trầm hơn. Khi thời gian học việc kết thúc, các Maiko sẽ trải qua nghi lễ Erikae – “thay màu cổ áo” từ màu đỏ tươi tắn lộng lẫy của Maiko thành màu trắng điềm đạm của Geiko. 

4. Guốc gỗ

Nếu bạn thấy một “Geisha” mang chiếc guốc gỗ cao ngất đặc trưng thì đó chính là Maiko, các Geisha thực thụ mang những đôi guốc thấp và thoải mái hơn. 

5. Độ tuổi

Để trở thành một Geisha, các thiếu nữ phải trải qua nhiều năm đào tạoở các Okiya – trung tâm đào tạo Geisha do một “Okami” hay “Okasan” (có nghĩa là “mẹ”) quản lý. Mỗi Maiko sẽ được một đàn chị Geisha đỡ đầu, và lấy một chữ trong tên của đàn chị đó để đặt nghệ danh cho mình. Họ sống cùng nhau, học cách mặc những bộ Kimono cầu kỳ, múa hát và đi đứng. Mất khoảng 5 – 7 năm, họ mới có thể trở thành một Geisha thông thạo cầm–kỳ–thi–họa và cả nghệ thuật giao tiếp để tạo ra không khí vui vẻ thoải mái cho khách. Chính vì vậy, Maiko luôn trẻ hơn Geisha. Độ tuổi của Maiko chỉ khoảng 15 – 20.

Phương Thanh/ kilala.vn