Enka - dòng "nhạc sến" quyến rũ cả người Nhật già và trẻ

Không chỉ đơn thuần là một thể loại nhạc, Enka hiện nay đã phát triển đến mức gắn liền với văn hóa truyền thống và trở thành một trong những biểu tượng khi nhắc đến Nhật Bản. Người lớn tuổi nghe Enka vì hoài niệm, người trẻ tuổi nghe Enka vì muốn thấu cảm và chạm vào một nước Nhật của những ngày mà họ chưa từng trải qua.

Enka (演歌) - Ca khúc biểu diễn

Dịch nghĩa đen là “Ca khúc biểu diễn” (演/En - trình diễn, 歌/ka - ca khúc), Enka là một thể loại âm nhạc đại chúng của Nhật Bản, được hình thành trong thời đại Meiji - khoảng thời gian Nhật mở cửa với thế giới.

Chịu sự ảnh hưởng của âm nhạc Âu Mỹ, nhạc Enka được viết trên nền âm giai ngũ cung với nhạc cụ là sự kết hợp giữa nhạc cụ truyền thống (Koto, Shamisen, Taiko,...) và một số nhạc cụ phương Tây. Điều này khiến cho nhạc Enka vừa mang âm hưởng truyền thống vừa có giai điệu tương tự như nhạc Blues Mỹ hay Jazz.

Các nhạc cụ truyền thống đóng vai trò giữ gìn âm hưởng truyền thống cho thể loại nhạc Enka.

Ca sĩ nhạc Enka thường sử dụng kỹ thuật Kobushi - ngân rung - để truyền tải cảm xúc mãnh liệt của bài hát. Khi trình diễn, nữ ca sĩ thường vận trang phục Kimono và nam thì vận bộ com-lê đính sê-quin, tóc chải chuốt bóng bẩy.

Một đặc trưng khác của nhạc Enka là lời nhạc giàu cảm xúc và thường mang nhiều sầu muộn khi xoay quanh các chủ đề như thất tình, tìm quên trong men rượu, nỗi đau khổ, cảm xúc bồi hồi nhớ về quê nhà,... phản ánh đặc tính trân trọng quá khứ của người Nhật.

Vị trí Enka trong nền âm nhạc Nhật Bản hiện đại

Định hình từ những năm 30, Enka phát triển huy hoàng nhất trong thập niên 60 và 70. Tiếc thay, khoảng thập niên 90 người ta lại phải chứng kiến Enka dần suy tàn do mất đi khái niệm và được gộp chung vào thể loại Kayokyoku. Sự du nhập ồ ạt của các thể loại âm nhạc Âu Mỹ cũng là một trong những nguyên nhân khiến Enka mất đi sự yêu chuộng của giới trẻ.

Hiện tại tuy đã bước qua giai đoạn hoàng kim nhưng dòng nhạc Enka vẫn không ngừng phát triển và giữ một vị trí vững chắc trong giới mộ điệu trong lẫn ngoài nước. Những ca sĩ Enka hiện đại cũng đạt được nhiều thành tựu như Kiyoshi Hikawa - nam ca sĩ có vẻ ngoài điển trai - sở hữu lượng fan nữ khổng lồ, hay gây tiếng vang gần đây nhất là Jero - nam ca sĩ da màu có tình yêu to lớn với Enka.

Sự khác biệt giữa Enka và Kayokyoku (歌謡曲)

Do được hình thành và phát triển cùng thời đại, nhiều người thường nhầm lẫn hai thể loại này là một. Trong khi Enka sử dụng âm giai ngũ cung thì Kayokyoku lại được biến hóa trong giai điệu với nhiều phong cách âm nhạc được truyền cảm hứng từ Âu Mỹ. Enka cũng đòi hỏi thể hiện nhiều cảm xúc trong trình diễn hơn Kayokyoku.

Nhạc sĩ Koga Masao – Cha đẻ của Enka hiện đại

Góp phần tạo nên tên tuổi của Hibari Misora chính là nhạc sĩ Koga Masao, người được mệnh danh là cha đẻ của dòng nhạc Enka hiện đại. Một số tác phẩm nổi tiếng của ông là Sake wa namida ka tameika ka, Yawara,... Nhạc của Koga đa phần mang không khí u tối, lời ca chất chứa nhiều tự sự, nhịp điệu chậm rãi, nhạc cụ kết hợp thêm guitar và mandolin,... Phong cách nhạc của ông đặc trưng đến nỗi người ta gọi những bài hát như vậy là Koga merodii (Koga melody). Để vinh danh những cống hiến và thành tựu của ông, bảo tàng Âm nhạc Koga Masao đã được xây ở Shibuya, khách tham quan có thể tìm hiểu về ông cũng như lắng nghe những bản nhạc bất hủ của Koga ở đây.

Hibari Misora - Nữ hoàng nhạc Enka

Tuy không phải là người đầu tiên hát nhạc Enka nhưng nhắc đến Enka người ta lại nghĩ ngay đến Hibari Misora (1937 - 1989) - người được ví như tượng đài bất hủ của dòng nhạc này. Sở hữu chất giọng trầm ấm đặc trưng, đầy chất tự sự, Hibari Misora đã thu âm 1.500 bài hát và bán được 68 triệu bản trong suốt sự nghiệp của mình. Một số ca khúc gắn liền với tên tuổi Hibari Misora là Yawara (1964), Ai san san (1986) và Kawa no Nagare no you ni (1989) - ca khúc hay nhất mọi thời đại với hơn 10 triệu lượt bình chọn trong một cuộc thăm dò tổ chức bởi NHK vào năm 1997. Ca khúc này đã được phổ lời Việt với tựa đề “Đời như một dòng sông” và thể hiện bởi nữ danh ca Hồng Hạnh.

Bài hát Kawa no nagare no you ni - một trong những bài Enka nhất định phải nghe của dòng nhạc này:

Ngoài Hibari Misora, một số tên tuổi huyền thoại khác của nhạc Enka là Hachiro Kasuga, Michiya Mihashi, Hideo Murata - lứa ca sĩ đầu tiên của Enka, Chiyoko Shimakura - nữ danh ca kì cựu với 50 năm biểu diễn, Keiko Fuji - mẹ ruột của ngôi sao nhạc Pop Hikaru Utada,...

Lăng Vy/ kilala.vn