Du học sinh Nhật lao đao vì lệnh cấm nhập cảnh kéo dài

Hai năm kể từ khi Nhật Bản ban bố lệnh cấm nhập cảnh để ứng phó với dịch COVID-19, việc học tập của khoảng 150.000 sinh viên nước ngoài đã bị gián đoạn, nhiều trường đại học và doanh nghiệp cũng lâm vào tình trạng khốn đốn.

Sự thiếu vắng du học sinh và các nhà nghiên cứu đã gây ảnh hưởng không nhỏ lên phòng thí nghiệm của các trường đại học lẫn tư nhân, cho thấy rõ tầm quan trọng của đội ngũ trí thức đến từ nước ngoài (và cả nguồn thu từ học phí của họ), đặc biệt trong bối cảnh nước Nhật đang phải vật lộn với tình trạng suy giảm dân số. 

Trong khi chính sách ngăn chặn dịch bệnh lây lan đang được áp dụng rộng rãi bởi chính quyền của Thủ tướng Fumio Kishida, nhiều chủ doanh nghiệp lên tiếng cảnh báo về tác động tiêu cực của chính sách lên nền kinh tế, đặc biệt là thị trường lao động sẽ bị thu hẹp. 

Về lâu dài, rất có thể nó cũng ảnh hưởng đến “quyền lực mềm” của Nhật Bản, đặc biệt là trong lĩnh vực học thuật.

Tại Viện nghiên cứu Riken, nhà nghiên cứu về di truyền học Piero Carninci đã tận mắt chứng kiến những tác động này.

Nhật Bản đang trong tình trạng thiếu hụt các nhà nghiên cứu tin sinh học để nghiên cứu về hệ gen học (genomics) nhưng lại không thể bù đắp bằng nguồn nhân lực nước ngoài do chính sách cấm nhập cảnh. 

Ông Piero Carninci, Phó Giám đốc của Viện Riken cho biết phòng thí nghiệm cũng như viện nghiên cứu đang phải giảm tiến độ và gặp nhiều khó khăn. "Quốc tế hoá trong lĩnh vực khoa học rất quan trọng bởi vì không có đủ tất cả chuyên gia trong cùng một quốc gia”, ông cho hay.

Nhiều nước khác ngoài Nhật Bản cũng đã phong toả biên giới để ngăn chặn virus corona. Chẳng hạn, Hoa Kỳ ghi nhận số lượng sinh viên quốc tế đăng ký học giảm 43% vào mùa thu năm 2020 so với cùng kỳ năm trước, cùng với đó có khoảng 80.000 thị thực lao động đã hết hạn từ cuối năm ngoái. 

Tuy nhiên, chính sách phong toả biên giới của Nhật Bản vẫn khắt khe nhất so với khối G7 khi cấm tất cả những người nước ngoài không cư trú tại Nhật nhập cảnh kể từ tháng 03/2020. Trong các nền kinh tế mạnh của thế giới, cũng chỉ có Trung Quốc với mục tiêu Zero COVID-19 mới tiến hành biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt như vậy.

Mặc dù thể hiện tính hiệu quả trong việc hạn chế lây lan dịch bệnh, theo một nghiên cứu thuộc Chính phủ, vào năm ngoái, Nhật Bản rớt xuống vị trí thứ 10 toàn cầu về số lượng các bài báo khoa học đáng chú ý. Cách đây 20 năm, thứ hạng của Nhật là số 4.

Theo một công chức của Hội đồng xúc tiến và tương trợ giáo dục tư thục Nhật Bản (đại diện cho các đơn vị giáo dục tư nhân), gần một nửa trường đại học tư thục hệ 4 năm ở Nhật Bản không có đủ sinh viên năm nhất trong năm học 2021, tăng 15% so với năm trước. 

Người này cũng cho biết thêm, lý do lớn nhất của tình trạng trên là do sinh viên Nhật Bản thôi học, nhưng sự sụt giảm số lượng sinh viên quốc tế cũng đáng đề cập đến. 

Vào tuần trước, hơn 100 giáo sư và chuyên gia trong lĩnh vực quan hệ quốc tế đã đệ đơn kiến nghị Thủ tướng Kishida mở cửa lại biên giới. Những cuộc biểu tình bên ngoài các đại sứ quán Nhật Bản cùng một bản kiến nghị trực tuyến kêu gọi cho phép sinh viên, người lao động nước ngoài nhập cư vào Nhật đã thu thập được hơn 33.000 chữ ký. 

Xem thêm: 12.000 chữ ký kiến nghị Nhật Bản nới lỏng nhập cảnh

Vào tuần trước, Chính phủ Nhật Bản cho biết họ sẽ đưa ra một ngoại lệ và cho phép 87 sinh viên được nhà nước tài trợ nhập cảnh vào nước Nhật. 

Wesley Cheek, một nhà xã hội học vừa rời khỏi Nhật gần đây để thực hiện một nghiên cứu tại Anh quốc cho biết: “Đây thật sự là một "cú phản lưới nhà" của Nhật Bản sau rất nhiều thế kỷ sử dụng thành thạo quyền lực mềm”. “Những người thường nộp đơn xin tài trợ để tiếp tục nghiên cứu ở Nhật Bản như tôi sẽ phải bỏ qua cơ hội này trong tương lai gần”.

Bên cạnh đó, sinh viên quốc tế đến nay đã cung cấp cho Nhật một lực lượng lao động phổ thông không nhỏ tại những nơi như cửa hàng tiện lợi.

Theo Yohei Shibasaki, cố vấn tuyển dụng lao động quốc tế cho các công ty dịch vụ và công nghệ Nhật Bản cho biết: “Thậm chí là trước khi có dịch COVID-19, nguồn lực sinh viên nước ngoài vẫn không đủ để đáp ứng nhu cầu lao động trong nước”. 

Ông Yohei ước tính có khoảng 170.000 sinh viên đến từ các trường thương mại và ngôn ngữ ở Nhật Bản trước đại dịch COVID-19, hầu hết họ đều làm công việc bán thời gian.

Hiroshi Mikitani, Giám đốc điều hành của Tập đoàn thương mại điện tử Rakuten, cũng tuyển dụng các kỹ sư nước ngoài, cho biết các biện pháp hạn chế nên được xem xét lại bởi thực tế nó không hiệu quả và chỉ là một điểm trừ cho nền kinh tế.

Hoàn cảnh của nhiều sinh viên quốc tế ôm giấc mộng du học Nhật trong nhiều năm nhưng không thể thực hiện được vì chính sách cấm nhập cảnh cũng khiến nhiều người chạnh lòng.

Các sinh viên nước ngoài cho biết họ phải trả học phí cho các lớp học trực tuyến vào nửa đêm, bị mất học bổng và ở trong trạng thái căng thẳng nhiều tháng liền, chờ đợi Chính phủ Nhật thay đổi chính sách nhập cảnh. Một số sinh viên đã cạn kiệt tiền tiết kiệm. Những sinh viên khác đã từ bỏ việc đi du học ở Nhật và chọn sang một nước khác. 

Davide Rossi, người đang điều hành một công ty xúc tiến du học cho biết Nhật Bản không còn là điểm đến chính cho học tập và nghiên cứu của khu vực Đông Nam Á; hiện nay nhiều sinh viên đã chọn đến Hàn Quốc. 

Sujin Song, 20 tuổi, một sinh viên chuyên ngành khoa học đến từ Hàn Quốc đã bị mất học bổng đi Nhật, nhưng vẫn cố gắng thực hiện các nghiên cứu cho lớp học trực tuyến. Song cho biết: “Tôi thật sự rất thích Nhật Bản nhưng bây giờ tôi cảm thấy như mình bị phản bội vậy”.

kilala.vn