Thông điệp hoà bình và môi trường từ Nausicaa of the Valley of the Wind

"Nausicaa of the Valley of the Wind" (1984) là một bộ phim rất thành công của đạo diễn Hayao Miyazaki trước khi Studio Ghibli được thành lập. Bằng nét vẽ tinh tế, trau chuốt đã trở thành thương hiệu, bộ phim dẫn dắt khán giả hồi tưởng và suy ngẫm về mối quan hệ giữa con người với con người và cách chúng ta đối đãi với tự nhiên.

Viễn cảnh về một thế giới của chiến tranh và xung đột với tự nhiên

Bộ phim lấy bối cảnh thế giới loài người vào thời điểm 1000 năm sau kỷ nguyên công nghiệp. Lúc này, cuộc sống của con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi ô nhiễm môi trường. Một khu rừng bị nhiễm độc có tên gọi Biển Huỷ Diệt hình thành, là nơi ở của những con côn trùng đột biến. Biển Huỷ Diệt ngày càng lan rộng và lần lượt huỷ hoại từng vùng đất bằng chất độc của nó. Con người lo lắng rằng, một ngày nào đó, khi nó nuốt chửng tất cả, sẽ không còn một vùng đất sạch nào dành cho sự sống.

Biển Huỷ Diệt, không gì khác, hình thành nên từ những hoạt động huỷ hoại môi trường của con người. Khu rừng mang một hình hài đáng sợ với hệ sinh thái bị nhiễm độc nặng sinh ra những bào tử nấm chết chóc hay những con côn trùng quái dị. Ngay cả đến việc thở cũng cần phải cảnh giác vì không khí ô nhiễm của khu rừng có thể phá huỷ phổi của bất cứ người nào không mang mặt nạ chống độc. Hình ảnh khu rừng thể hiện rất rõ những gì con người đã làm với tự nhiên: huỷ hoại và đầu độc. Biển Huỷ Diệt chính là hiện thân cho cơn giận dữ của thiên nhiên trước những hành động của nhân loại gây ra.

Nhân vật chính Nausicaa là công chúa của Thung lũng gió - một trong những vương quốc trên thế giới lúc này. Nausicaa thám hiểm Biển Huỷ Diệt, cố gắng tìm hiểu bản chất của nó với niềm hy vọng con người và thiên nhiên có thể chung sống hài hoà. Trong khi đó, tại các quốc gia ngoại trừ Thung lũng gió, chiến tranh và xung đột vẫn diễn ra liên miên. Với môi trường, họ chủ trương dùng sức mạnh và thiêu cháy Biển Huỷ Diệt hòng giải quyết vấn đề. Bộ phim mở ra những biến cố và mất mát của Nausicaa khi cô đấu tranh để thuyết phục mọi người rằng, dung hoà với tự nhiên mới là con đường duy nhất để con người có thể tồn tại.

Trước hiểm họa về môi trường, con người sẽ làm gì?

Quan tâm tới môi trường hơn ư? Không. Sau hàng nghìn năm, con người vẫn chìm đắm trong chiến tranh. Quốc gia Tolmekia hùng mạnh sử dụng sức mạnh quân sự vượt trội của mình để xâm lược và kiểm soát các quốc gia khác. Xung đột dẫn đến xung đột. Quốc gia Pejite phản kháng bằng cách dụ bầy côn trùng khổng lồ Ohmu đến để tiêu diệt Tolmekia. Tolmekia còn quyết chiếm lấy thứ vũ khí huỷ diệt mạnh nhất là Chiến binh khổng lồ để chiến thắng đối phương và chiến thắng cả tự nhiên, khi họ định dùng nó để thiêu cháy Biển Huỷ Diệt... Những cảnh khói lửa và tiếng súng xuất hiện không ít lần. Con người vẫn lao vào vòng xoáy tranh đấu, mang ác ý và làm tổn thương lẫn nhau. Hoà bình chỉ như một nguyện ước bị chìm đắm trong biển lửa của Nausicaa và người dân Thung lũng gió.

Nausicaa - nàng công chúa mang đến hy vọng

Kết cục của chiến tranh, chinh phục và huỷ diệt là gì? Là những đau thương và thù hận của con người. Là sự nổi giận của thiên nhiên. Những con côn trùng khổng lồ Ohmu giận dữ sẽ nhấn chìm mỗi quốc gia nếu họ thiêu cháy Biển Huỷ Diệt, chúng như hiểu được rằng khu rừng là một mắt xích quan trọng của cân bằng tự nhiên. Nhưng nỗi sợ hãi những con côn trùng và khu rừng quá lớn khiến con người mất đi sự tỉnh táo, trong khi lạc lối họ đã tìm đến một giải pháp sai lầm, chính là phá hủy.

Trong một thế giới đầy những xung đột ấy, nhân vật Nausicaa hiện lên như một tia sáng giữa đêm đen, đại diện cho người dân Thung lũng gió. Cô mang trong mình khát vọng về một thế giới nơi con người có thể cùng chung sống hoà bình với thiên nhiên. Trong con mắt của Nausicaa, mọi sự sống, kể cả những con côn trùng đột biến đều đáng trân trọng bởi chúng cũng mang tiếng nói của tự nhiên. Chính vì thế mà cô đã hiểu được vai trò của Biển Huỷ Diệt. Nếu muốn hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn, con người chỉ có một cách duy nhất là nhìn lại mối quan hệ của mình với tự nhiên, nhận thức được bi kịch của hiện tại bắt nguồn từ chính những hành động làm tổn hại môi trường của mình. Cần hiểu rằng, những thứ như Biển Huỷ Diệt chính là phản ứng của thiên nhiên nếu ta phạm phải "điều cấm": phá vỡ sự hoà hợp.

Nghệ thuật luôn có sức mạnh truyền tải. Viễn cảnh về tương lai thế giới chúng ta hiện lên sống động qua thế giới quan của đạo diễn Miyazaki và đó cũng là cách đạo diễn gửi đi những thông điệp về hòa bình và môi trường. Con người không thể sống tách rời khỏi tự nhiên, thiên nhiên nuôi dưỡng cho cuộc sống của con người. Đó là mối quan hệ khăng khít ràng buộc không cách nào thay đổi. Trên hành trình phát triển của mình, chúng ta phải hiểu rõ bài học này và tập cách sống dung hoà với tự nhiên nếu muốn xây dựng một xã hội bền vững.

kilala.vn