Ohaguro – tục nhuộm răng đen của người Nhật thời xưa

Nhuộm răng là một phong tục phổ biến trong xã hội Nhật Bản thời xưa nói riêng và một số nước châu Á khác nói chung như Việt Nam, Malaysia, Trung Quốc,... Ở Nhật Bản, nhuộm răng được gọi là Ohaguro. Trong bài viết này, hãy cùng Kilala tìm hiểu về tục nhuộm răng đen của người Nhật nhé!

Ohaguro (お歯黒) là một thực hành văn hóa truyền thống độc đáo và từng là một trong những biểu tượng cho địa vị ở Nhật Bản. Trong suy nghĩ của con người hàng trăm năm về trước, những đồ vật có màu đen được xem là tiêu chuẩn cái đẹp. Theo lẽ tự nhiên, con người thời đó cũng muốn đến gần và tiếp cận với những gì họ cho là đẹp, có thể đó cũng là lí do vì sao người ta đã nghĩ đến chuyện nhuộm răng.

Quy trình nhuộm răng đen

Thuốc nhuộm răng thời đó được gọi là Kanemizu (鉄漿水). Trong Kanemizu sẽ bao gồm mạt sắt, giấm, trà và rượu gạo. Khi mạt sắt bị oxy hóa nó sẽ chuyển sang màu đen. Thông thường, hỗn hợp này sẽ có mùi rất khó chịu nên đôi khi người ta còn cho một số loại thảo mộc có hương thơm như quế, hồi hay đinh hương để giảm bớt mùi. Sau khi hỗn hợp đã chuyển sang màu đen, người ta bôi lên răng mỗi ngày một lần hoặc vài ngày một lần để làm răng đen dần. Việc nhuộm răng bằng Kanemizu không có tác dụng lâu dài nên người ta phải dành nhiều thời gian cho nó và quy trình nhuộm răng phải được thực hiện nhiều lần, liên tục.

Ohaguro qua từng thời kì

Ở mỗi thời kì khác nhau, tục nhuộm răng lại mang những ý nghĩa và đặc điểm khác nhau.

Thời kì Heian

Có thể nói Ohaguro đã có lịch sử từ rất lâu đời, từ trước thời kì Heian (794-1185). Theo các nhà khảo cổ học, dấu vết của thuốc nhuộm trên xương và răng đã được phát hiện từ thời Kofun (250-538). Tuy nhiên, mãi đến cuối thời Heian, sự phổ biến của Ohaguro mới có thể được tìm thấy.

Trong thời kì này, nhuộm răng là một tập tục phổ biến trong giới quý tộc, đặc biệt là những phụ nữ trẻ tới tuổi kết hôn. Có thể nói, tiêu chuẩn cái đẹp thời đó của người phụ nữ chính là khuôn mặt trắng và hàm răng được nhuộm đen. Một lí do khác khiến cho việc nhuộm đen răng trở thành “mốt” là vì thời đó răng người Nhật thường rất vàng. Khuôn mặt càng được làm trắng thì càng lộ rõ hàm răng vàng và nhuộm răng là một cách để che đi khuyết điểm này. Người ta cho rằng, việc nhuộm răng đen sẽ giúp họ nở một nụ cười thật tự tin mà không cần lo sợ hàm răng không đều hay ố vàng bị lộ ra.

Bên cạnh việc che đi khuyết điểm răng vàng, nhuộm răng còn giúp răng chắc khỏe hơn, ngăn ngừa sâu răng và các tình trạng răng, nướu khác. Các Samurai thời đó cũng nhuộm răng đen, nhưng mục đích chính là thể hiện lòng trung thành của họ đối với chủ nhân.

Thời kì Muromachi

Trong thời kì Muromachi, Ohaguro phổ biến với người ở độ tuổi trưởng thành và thường là những người có tiền hoặc có địa vị trong xã hội. Bên cạnh đó, nhuộm răng cũng phổ biến đối với con gái của các vị chỉ huy quân đội. Đây thường là các bé gái ở độ tuổi từ 8-10, tượng trưng cho độ tuổi trưởng thành thời bấy giờ.

Trong thời kì này, Ohaguro còn được sử dụng đối với các vị chỉ huy quân sự, nhất là khi họ bị thương hoặc khi khuôn mặt bị biến dạng sau trận chiến. Ohaguro thời này được xem là một phong cách “trang điểm” để che các vết sẹo.

Thời kì Edo

Trong thời kì Edo (1603-1868), Ohaguro vẫn được thực hiện nhưng có lẽ không còn rộng rãi như trước. Trong thời này, phụ nữ thường chỉ nhuộm răng đen khi đến tuổi lấy chồng, đã có gia đình hoặc người trong giới Geisha. Ngoài phụ nữ, những người đàn ông trong tầng lớp quý tộc và những người đàn ông có liên quan đến hoàng gia cũng nhuộm răng.

Tuy nhiên, ý tưởng về hàm răng nhuộm đen đã dần trở thành quá trình rườm rà và khá lỗi thời, đặc biệt là ở vùng nông thôn Nhật Bản, nơi cuộc sống khó khăn và bận rộn hơn, người dân có nhiều mối lo cấp bách hơn nên việc nhuộm răng không còn được thực hiện thường xuyên mà thay vào đó họ chỉ nhuộm răng trong những dịp lễ hay những dịp đặc biệt như đám tang và đám cưới. Ohaguro thời đó không chỉ tồn tại trong cuộc sống thực tế mà còn đi vào một số mẩu truyện cổ tích thời đó. 

Thời Meiji

Vào năm 1870, cùng với sự bắt đầu của thời kì Minh Trị - thời kì hiện đại hóa của Nhật Bản, việc nhuộm răng đen đã bị chính phủ cấm. Tuy nhiên, sau thời kì Minh Trị Duy Tân, Ohaguro lại được cho phép nhưng nó lụi dần rồi biến mất như những tập tục bình thường khác.

Ngày nay, Ohaguro chỉ còn có thể được nhìn thấy trong các bộ phim, các vở kịch hoặc một số lễ hội truyền thống. Tuy nhiên, trong một số sự kiện hoặc các dịp đặc biệt, bạn vẫn có thể bắt gặp hình ảnh các nàng Geisha nhuộm răng nếu bạn đến các khu phố của Geisha ở Nhật Bản.

kilala.vn