Tokonoma và tinh thần duy mỹ của người Nhật Bản

Nguồn gốc của Tokonoma

Có nhiều ghi chép cho rằng, Tokonoma có nguồn gốc từ kiểu kiến trúc “Shoin-zukuri” xuất hiện vào thời Kamakura (1192 – 1333). Đặc trưng của một căn phòng theo lối kiến trúc này là có sự xuất hiện của những đồ nội thất như chiếu Tatami, cửa lùa Shoji, hốc tường trang trí Oshi-ita và đèn giấy. Có thể thấy, kiểu phòng truyền thống Nhật Bản Washitsu sau này chịu nhiều ảnh hưởng của phong cách Shoin-zukuri. Và trong đó, Oshi-ita chính là tiền thân của Tokonoma. Khu vực này được xem là một trong những vị trí trang trọng nhất trong ngôi nhà, vì vậy sàn của Tokonoma cũng được cơi lên cao và còn được trang trí bởi những món đồ mang tính nghệ thuật như bức thư pháp, tranh vẽ, lọ xông trầm hương, vài món đồ sành sứ quý giá và một bình hoa được cắm theo phong cách Ikebana. Nếu như trước đây, người Nhật thường trưng những món đồ có giá trị cao ở Tokonoma, thì ngày nay, chúng ta có thể bắt gặp một vài lữ quán và khách sạn đặt cả điện thoại bàn hoặc ti-vi ngay tại khu vực này.

Tinh thần duy mỹ hiện hữu trong lối kiến trúc tối giản

Như bạn đã biết, người Nhật có phong tục ngồi bệt xuống sàn chiếu thay vì dùng ghế cao, giúp cho không gian sinh hoạt như được nới rộng ra nhờ vào khoảng không phía trên. Việc ngồi trực tiếp lên sàn chiếu ấm áp cũng giúp cho bạn tạo được mối liên kết gần gũi hơn với thiên nhiên và với cả căn phòng. Bên cạnh đó, trong căn phòng Washitsu truyền thống không có quá nhiều đồ đạc được bày biện, nội thất cũng cơ bản. Vì vậy, Tokonoma nghiễm nhiên trở thành khu vực duy nhất thu hút sự chú ý của bạn. Bình hoa, tranh phong cảnh, lọ hương trầm,... tất cả đều có sự liên kết với nhau, không chỉ mang đến hảo cảm về phần nhìn mà còn khiến tâm hồn trở nên thư thái nhờ vào những yếu tố mang tính thiên nhiên.

Nếu ở phương Tây, những vật dụng trang trí như tranh vẽ, hình ảnh thường sẽ được bài trí xuyên suốt trong nhiều năm, nhưng Tokonoma thì khác. Tương tự với văn hóa bài trí tại Genkan – sản đón khách ngay cửa ra vào – Tokonoma cũng được gia chủ thay “áo mới” theo từng mùa trong năm. Chẳng hạn chỉ cần nhìn vào bình hoa, bạn cũng sẽ biết được hiện đang là mùa nào. Dù xét ở góc độ nào đi nữa, Tokonoma là khu vực mà bạn có thể chiêm ngưỡng nghệ thuật cả bằng mắt lẫn tinh thần. Có thể nói, Tokonoma chính là nét kiến trúc thể hiện rõ nét nhất tinh thần duy mỹ trong đời sống của người Nhật Bản.

Nơi trang trọng nhất trong ngôi nhà

Khi có nhiều người cùng ngồi trong phòng, người có địa vị cao quý nhất hoặc khách quý sẽ ngồi ở phía trước Tokonoma. Có thể giải thích rằng bởi vì các gia chủ không muốn bản thân xuất hiện hào nhoáng trước mặt các quan khách khi đằng sau là những vật phẩm trang trí đầy nghệ thuật và có giá trị của Tokonoma. Điều này không chỉ cho thấy tinh thần mến khách mà còn thể hiện được sự khiêm nhường trong cách ứng xử của người Nhật. Vì vậy, nếu có dịp đến thăm nhà người Nhật, lần này bạn hãy để ý xem cách họ trang hoàng Tokonoma như thế nào nhé.

kilala.vn