Một siêu anh hùng mới đang xuất hiện trong xã hội Nhật Bản qua những tờ tạp chí, truyện tranh, truyền hình với tên gọi Ikumen. Vị siêu anh hùng này gây tác động không nhỏ đến vấn đề bình đẳng giới và vai trò của đàn ông xứ Phù Tang.

1. Một người bố xa cách

Nhật Bản có một câu tục ngữ chỉ những nỗi sợ hãi trong cuộc đời con người, đó là: “Jishin, Kaminari, Kaji, Oyaji”, mang nghĩa “Động đất, sấm sét, hỏa hoạn và người bố”. Không phải ngẫu nhiên mà người ta xếp những ông bố cạnh các thiên tai, hiện tượng tự nhiên đáng sợ. Vì trong gia đình, họ luôn tỏ ra xa cách với con cái, yêu cầu sự tôn trọng, thậm chí gieo nỗi sợ hãi trong mắt các con. 

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do xã hội Nhật Bản luôn “ấn định” vai trò chính của đàn ông trong gia đình là “xây nhà”. Họ lo toan công việc bên ngoài, cống hiến hết sức mình cho công ty để được thăng tiến, đảm bảo tài chính cho gia đình. Vì phải chịu trách nhiệm duy trì nguồn sống, cộng với tính chất công việc tại các công ty Nhật nên các ông bố luôn làm việc quần quật cả ngày, ít có thời gian cho vợ và con cái. Mọi việc trong nhà đều đặt hết vào hai đôi vai của người vợ. 

Đó là lý do mà các ông bố luôn xa cách với con cái và cũng khiến cho phụ nữ khó tiếp tục công việc sau khi đã kết hôn và sinh con. Kết quả, phụ nữ Nhật dần ít hứng thú với hôn nhân, họ bắt đầu kết hôn muộn hoặc “ế bền vững”, dẫn đến tình trạng tỷ lệ kết hôn giảm, tỷ lệ sinh cũng “tuột dốc không phanh”. 

Để khắc phục tình trạng này, một dự án của chính phủ Nhật ra đời, mang tên “Ikumen”.

2. Siêu anh hùng mới mang tên Ikumen

Ikumen là một thuật ngữ không mới ở Nhật. Nó là sự kết hợp của từ Ikuji (Chăm sóc trẻ em) và Ikemen (Anh chàng đẹp trai, tài ba), cho ra nét nghĩa một người đàn ông đã kết hôn và tham gia tích cực vào công việc chăm sóc con cái cùng vợ. Ikumen được tạo ra lần đầu bởi một người bán hàng vào năm 2000 và đến nay đã được Bộ trưởng Y tế, Lao động và Phúc lợi đưa vào Dự án Quốc gia nhằm khuyến khích người bố tham gia vào công việc nuôi dạy con cái, giảm tải gánh nặng cho người vợ.

Hình ảnh chủ đạo của Dự án Ikumen là vẽ người cha như một nhân vật anh hùng, nhấn mạnh cái chất quyến rũ pha lẫn đàn ông. Một trong những poster gây ấn tượng mạnh là hình ảnh người đàn ông xé toạc áo vét và sơ mi - đồng phục công sở - giống hình tượng siêu nhân, để lộ logo dự án cùng khẩu hiệu “Sức mạnh của Ikumen cho xã hội”. Khẩu hiệu mang hàm ý “Bằng việc chăm sóc con cái, “siêu anh hùng” Ikumen không chỉ bảo vệ gia đình mà còn đang cứu giúp đất nước bằng cách nuôi dưỡng thế hệ lao động tương lai”.

Không chỉ xuất hiện trên báo đài, tạp chí mà Ikumen còn truyền cảm hứng cho cộng đồng khi đóng vai chính trong các phim hài trên truyền hình hay trở thành nhân vật chính trong manga. Dự án này được cho là một trong những động thái tích cực trong việc cải thiện vấn đề bình đẳng giới của Chính phủ Nhật Bản.

3. Tại sao đàn ông làm việc nhà được tôn vinh?

Dự án này đã thành công rực rỡ khi được mọi người hoan nghênh đón nhận, đồng thời làm dấy lên một số thảo luận lại về vai trò của người đàn ông trong gia đình hiện nay.

Nhưng dự án Ikumen cũng vấp phải một số ý kiến trái chiều. Nhiều phụ nữ cho rằng tại sao đàn ông làm việc nhà – loại công việc rất bình thường – lại được hoan nghênh và xem là “siêu anh hùng”, trong khi phụ nữ thì không. Bên cạnh đó, một số đàn ông thì lo ngại ikumen sẽ khiến họ không thể cân bằng giữa công việc và gia đình. Họ sợ bị kiệt sức khi phải đáp ứng kỳ vọng của cả hai bên. Và cũng không phải người sếp nào cũng thông cảm cho nhân viên khi họ “cắt bớt” thời gian làm việc để lo cho gia đình.

4. Liệu siêu anh hùng Ikumen có tồn tại được lâu?

Dù đang có những ý kiến trái chiều nhưng làn gió mang tên “siêu anh hùng Ikumen” đã thổi một luồng sinh khí mới cho xã hội Nhật Bản. Tỷ lệ nghỉ phép để chăm con của đàn ông có gia đình dù còn thấp nhưng đã tăng lên đáng kể: từ 1,9% (năm 2012) lên 7% (năm 2017). Tỷ lệ người dân ủng hộ mô hình gia đình truyền thống “chồng nên đi làm, vợ ở nhà chăm con” đã giảm 15%, xuống còn nhỏ hơn 45%. Trong khi đó, gần 60% còn lại ủng hộ chuyện bình đẳng giới, rằng đàn ông có thể làm việc nhà, chăm con giúp vợ. 

Ngoài ra, nhiều nơi đã tổ chức các khóa học ikumen, giúp đàn ông trang bị các kỹ năng nuôi dạy trẻ và tìm hiểu về quan điểm nuôi con của người phụ nữ. Thực tế hiện nay, chúng ta có thể bắt gặp hình ảnh người cha đi dạo cùng con cái trên đường phố Nhật Bản, đặc biệt vào những ngày cuối tuần. Và mối quan hệ giữa cha và con trong nhiều gia đình đã xích lại gần nhau hơn.

Tuy sự thay đổi diễn ra chậm và cũng chưa biết chắc rằng liệu làn sóng “siêu anh hùng Ikumen” có tồn tại được lâu, nhưng nhiều đàn ông Nhật đã bắt đầu có suy nghĩ nghiêm túc về việc cân bằng giữa công việc và gia đình. Đó là một tín hiệu tốt khi Nhật Bản vẫn còn giữ thứ hạng rất thấp trong bảng xếp hạng của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế về bình đẳng giới.

kilala.vn